Hangi KISIM ne zaman yazıldı?
6 bin sayfayı geçen Risale-i Nur Külliyatını teşkil eden eserlerin yazılış tarihleri merak konusu oluyor. Bu konudaki çalışmayı Prof. Dr. Niyazi Beki yaptı.
Hayatını ilme adamış, bütün gayesi insanları cehennem ateşinden korumak ve bu dünyaya niçin gönderildiğini anlatmak olan Bediüzzaman Said Nursi hazretlerinin bu ilim yolculuğunda yazmış olduğu eserlerin tarihsel sıramaları şöyledir;
Eski Said Dönemi Eserleri
Eserin Adı- Telif Tarihi- İlk Baskı Tarihi
Divan-ı Harb-i Örfi (1909/1911)
Hutbe-i Şamiye (1911/1911 Ar.)
Devaü’l-Ye’s (1911/1911)
Münazarat(1911/1911)
Muhakemat(1911/1911) Badıllı, bu eserin ilk baskı tarihini 1921 olarak vermiştir. (Bkz. Tarihçe, /280); Halbuki bende “Konstantiniyye Matbaa-i Ebuzziya, (Osmanlıca’dan Latince’ye tıpkı basımı gerçekleştirilmiş.) 1327/1911” tarihli Muhakemat mevcuttur. Şahiner’de de elimizdeki bu eserin kilişesi mevcuttur. (Bkz. Şahiner, s. 117)
Reçetetü’l-Avam (1911/1912 Ar.)
Reçetetü’l-Havass (Saykalü’l-İslam) (1911/1912 Ar.)
Nutuk- 1 (1908-1909/1912)
Teşhisü’l-İllet (1911/1912)
İşaratü’l-İ’caz fi Mazanni’l-İcaz (1914-1916/1918)
Bediüzzaman’ın Tarihçe-i Hayatı (1919/1919)
Noktatun min Nuri Marifetillah (Nokta) (1919/1919)
Hakikat Çekirdekleri-1 Seçme Vecizeler (1920/1920)
Sünuhat(1920/1920)
Hutuvat-ı Site (1920/1920)
Hakikat Çekirdekleri-2 (1921/1921)
Kızıl İ’caz (1899/1921)
Lemeat (1921/1921)
Şuaat (1921/1921)
Rümuz (1921/1921)
Tuluat(1921/1921)
İşarat (1921/1921) (Badıllı, Eski Said’in eserleri arasında bu eseri yazmamıştır. (Bkz. a.g.e., 1/354) Abdurrahman Nursi’nin yazdığı Tarihçe-i Hayatin zeylinde bu eser de yazılmıştır. (Bkz. Abdurrahman, s.680)
Katre (1922/1922 Ar.)
Zeylü’l-Katre(1922/1922 Ar.)
Habbe(1922/1922 Ar.)
Zeylü’l-Habbe (1922/1922 Ar.)
Zerre(1922/1922 Ar.)
Şemme(1922/1922 Ar.)
Zeyl(1922/1922 Ar.)
Zühre(1923/1923 Ar.)
Zühr’enin Zeyli(1923/1923 Ar.)
Hubab(1923/1923 Ar.)
Zeyl’l-Hubab(1923/1923 Ar.)
Lemeat, Tuluat, Sünuhat, Nokta, Kızıl İ’caz, Rumuz, İşarat, Hutuvat-ı Site, Hakikat Çekirdekleri -birinci cüz, ikinci cüz- adlı eserler, Bediüzzaman Darü’l-Hikmet’te iken kaleme almıştır.(Bkz. A. B., s.680. Adı geçen eserlerle birlikte Münazarat, İki Mekteb-i Musibetin Şehadetnamesi, Nutuklar, Makaleler ve Muhakemat adlı eserler de Eski Said’in eserleri olarak Osmanlıca yazılmış olan Asar-ı Bediiyye adlı mecmuada toplanmıştır.)
Ayrıca 1899-1906 yılları arasında yukarıda adı geçen “Kızıl İ’caz” adlı Arapça kitabının yanında, yine Arapça bir mantık kitabı olan “Talikat” adlı eser ile, matematik ve fizyonomi ile ilgili iki kitap daha telif ettiği, ancak bu son iki kitabın bir yangın sırasında yandığı bilinmektedir.
Risale-i Nurları Arapça’ya çeviren değerli ilim adamı İhsan Kasım Salihi’nin –Saykalü’l-İslam” adı ile neşrettiği bir mecmuada, “Talikat” isimli eser de neşredilmiştir. Buna göre Eski Said’in elimizde mevcut eserlerin sayısı 34 tanedir. Kayıp olduğu bildirilen iki eserle bu sayı 36’dır. (Eski Said’in eserleri için bkz. Badıllı, Tarihçe, 1/130, 280, 354.)
Yeni Said Dönemi Eserleri
Yeni Said dönemi eserleri 1926’dan 1949’a kadar yaklaşık 22-23 yıllık bir zaman zarfında peyderpey yazıldığı gibi, peyderpey de neşredildi. Bu sebeple eserlerin ilk baskı yerlerini veremiyoruz. Ulaşabildiğimiz kadarıyla telif tarihlerini vermekle yetineceğiz.
Eserin Adı-Telif Tarihi
et-Tefekkürü’l İmaniyyu’r-Refi’e (1918-1930)
(**)- Arapça bir risaledir. Yirmi Dokuzuncu Lem’a ile büyük oranda aynıdır. İhlasnur neşriyat çok önceleri basmıştı; ancak şu an ne durumda bilemiyoruz.
Nur’un İlk Kapısı (1925)
Sözler (1926-1930)
Mektubat (1929-1934)
Barla Lahikası (1926-1935)
Lem’alar (1932-1936)
Şualar (1936-1949)
Kastamonu Lahikası (1936-1943)
Emirdağ Lahikası-I (1944-1947)
Emirdağ Lahikası-II (1949-1960)
Nur Aleminin Bir Anahtarı (1953)
Yukarıda zikredilen risalelerin çoğu Barla ve Isparta merkezinde telif edilmiştir. Bediüzzaman burada ikamet ettiği yaklaşık dokuz sene zarfında 126 eser telif etmiştir.(Bkz. Badıllı, Tarihçe, 2/709) Abdulkadir Badıllı’nın yaptığı araştırmaya göre Bediüzzaman’ın gerek Eski Said ve gerekse Yeni Said döneminde telif ettiği eserlerin toplam sayısı 196’dır.(Bkz. Badıllı, Tarihçe, a.g.y.; Bediüzzaman’ın eserleri için ayrıca bkz. Şahiner, a.g.e.; S. Recep, a.g.e.; el-Aşur, a.g.e. el-Vasif, a.g.e.; Asım el-Hüseyni, a.g.e.)
SÖZLER’İN TELİF TARİHLERİ VE YERLERİ
Birinci Söz – 1926 – Barla
On Dördüncü Lem’anın İkinci Makamı-1934 – Barla (Tahminen)
İkinci Söz – 1926 – Barla
Üçüncü Söz – 1926 – Barla
Dördüncü Söz – 1926 – Barla
Beşinci Söz – 1926 – Barla
Altıncı Söz – 1926 – Barla
Yedinci Söz – 1926 – Barla
Sekizinci Söz – 1926 – Barla
Dokuzuncu Söz – 1926 – Barla
Onuncu Söz – 1926 – Barla (1340)
Onuncu Sözün İkinci Zeyli – 1935-36 – Eskişehir Hapsi
Onuncu Sözün Üçüncü Zeyli – 1936 – Eskişehir Hapsi
Onuncu Sözün Dördüncü Zeyli – 1927 – Barla
Onuncu Sözün Beşinci Zeyli – 1934 – Barla
On Dördüncü Sözün Zeyli – 1933 – Barla
On Sekizinci Söz – 1927 – Barla
Yirminci Sözün Birinci Makamı – 1930 – Barla
Yirminci Sözün İkinci Makamı – 1926 – Barla
Yirmi Birinci Söz – 1926 – Barla
Yirmi İkinci Söz – 1926 – Barla
Yirmi Üçüncü Söz – 1929 – Barla
Yirmi Beşinci Söz – 1927 – Barla
Yirmi Beşinci Sözün Birinci Zeyli- 1938 – Kastamonu
Yirmi Beşinci Sözün İkinci Zeyli – 1943-44 – Denizli Hapsi
Yirmi Yedinci Söz ve Zeyli – 1929 – Barla
Yirmi Sekizinci Söz – 1928 (Tahminen) – Barla
Yirmi Dokuzuncu Söz – 1928-30 – Barla
Otuzuncu Söz – 1928-30 – Barla
Otuz Birinci Söz – 1928-30 – Barla
Otuz İkinci Söz – 1928-30 – Barla
Otuz Üçüncü Söz – 1928-30 – Barla
Not: Sözler, genel olarak 1926-1934 Barla döneminde tamamlanmıştır.
MEKTUBAT’IN TELİF TARİHLERİ
Birinci Mektup – 1929 – Osmanlıca Lem’alar
İkinci Mektup – 1930 – Son Şahitler, s. 754
Üçüncü Mektup – 1930 – Aynı eser, s. 67
Çam Dağı’nda yaz ayları, – 1930 – Aynı eser, s. 67
Dördüncü, 5. ve 6. Mektuplar – 1930-1931 – Tahminen
Dokuzuncu Mektup – 1930 – Son Şahitler, s. 47
On Üçüncü Mektup – 1929 – Mektubat, s. 48
On Altıncı Mektup – 1930-1931 – Mektubat, s. 47
On Altıncı Mektubun Zeyli – 1931 – Osmanlıca Lem’alar, s. 96
On Yedinci Mektup – 1930 – Son Şahitler-3, s. 43
On Dokuzuncu Mektup – 1929 – Osmanlıca Sikke-i Tasdik-i G.,s. 70
Yirminci Mektup – 1928 – Aynı eser, s. 78
Yirmi Üçüncü Mektup – 1933 – Son Şahitler-1, s. 42
Yirmi Dördüncü Mektup – 1928 – Osmanlıca Sikke-i Tasdik-i G., s. 78
Yirmi Altıncı Mektup – 1932 – Aynı mektubun ifadesi
Yirmi Altıncı Mektub İkinci Kısım -1931 – Aynı mektubun ifadesi
Yirmi Yedinci Mektup – 1929-1960 – Lahikaların tamamı
Yirmi Sekizinci Mektub 1. Parça – 1931 – Tahminen
Yirmi Sekizinci Mektup 2. Parça – 1933 – Aynı mektubun ifadesi
Yirmi Dokuzuncu Mektup 1. Kısım – 1934 – Son Şahitler, s. 42
Otuzuncu Mektup,(İşarat-ül İ’caz)- 1916 – Baskı tarihi
Otuz İkinci Mektup, Matbu Lemeat – 1921 – Baskı tarihi
Otuz Üçüncü Mektup, (Pencereler)- 1929 – Tahminen
LEM’ALAR’IN TELİF TARİHLERİ VE YERLERİ
Birinci, 2.,3. ve 4.Lem’alar – 1932 – (Tahminen)
Beşinci ve Altıncı Lem’alar – Te’lif edilmediler
Yedinci Lem’a – 1932 – Osmanlıca Lem’alar, s. 79
Sekizinci Lem’a – 1933 – Osmanlıca Lem’alar, s. 79
Dokuzuncu Lem’a – 1932 – Osmanlıca Lem’alar, s. 79
Onuncu Lem’a (Şefkat Tokatları) – 1934 – (Tahminen)
On Birinci Lem’a – 1933 – (Tahminen)
On İkinci Lem’a – 1934 – Barla Lahikası
On Üçüncü Lem’a(Hikmetü’l-İstiaze)-Tesbit edilemedi
On Dördüncü Lem’a – 1934 – (Tahminen)
On Beşinci Lem’a [Sözler, Mektubat ve Lem’aların (On Beşinci Lem’a’ya kadar) fihristidir.]
On Altıncı Lem’a – 1934 – (Tahminen)
On Yedinci Lem’a – 1933 – Osmanlıca Lem’alar, s. 346
On Sekizinci Lem’a – 1934 (Kasım) – Osmanlıca Lem’alar, s. 79
On Dokuzuncu Lem’a – 1934 – Ramazandan sonra Isparta’da
Yirmi ve Yirmi Birinci Lem’alar – 1934 – Isparta
Yirmi İkinci Lem’a – 1934 – Isparta
Yirmi Üçüncü Lem’a – (Tespit edilemedi)
Yirmi Dördüncü Lem’a – 1934 – Isparta
Yirmi Beşinci Lem’a – 1934 – Isparta
Yirmi Altıncı Lem’a – 1934 – Isparta (Ekser ricaları)
Yirmi Yedinci Lem’a – 1935-36 – Eskişehir Müdafaanamesi
Yirmi Sekizinci Lem’a – 1935 – Eskişehir Hapsinde
Yirmi Dokuzuncu Lem’a – 1935 – Eskişehir Hapsinde
Otuzuncu Lem’a – 1935-36 – Eskişehir Hapsinde
Otuz Birinci Lem’a (Şualar) – – 1935-36 – Eskişehir Hapsinde
Otuz İkinci Lem’a – Bir cihette matbu Lemeat eseridir
Otuz Üçüncü Lem’a – 1921-23 – Mesnevi-i Arabi
ŞUALAR’IN TELİF TARİHLERİ
Birinci Şua – 1936 – Başındaki tarih (1938 tebyiz tarihi)
İkinci Şua – 1936 – Eskişehir hapsi
Üçüncü Şua – 1937 – Osmanlıca Kastamonu Lahikası-2, s. 47
Dördüncü Şua – 1938 – (Tahminen)
Beşinci Şua – 1938 – Osmanlıca Kastamonu Lahikası, s. 35 (Tebyiz tarihi)
Altıncı Şua – — – (Tesbit edilemedi)
Yedinci Şua – 1938
Sekizinci Şua – 1942 – Osmanlıca Sikke-i Tasdik-i G., s. 90
Dokuzuncu Şua – — – (Tesbit edilemedi)
Onuncu Şua – 1940 – (Tahminen)
On Birinci Şua – 1943-1944 – Denizli hapsi
On İkinci Şua – 1944 – Denizli hapsi
On Üçüncü Şua – 1943-1944 – Denizli hapsi mektupları
On Dördüncü Şua – 1948-1949 – Afyon mahkemesi müdafaanamesi ve hapis mektupları
On Beşinci Şua – 1949 – Afyon hapsi
ASA-YI MUSA’NIN TELİF TARİHLERİ
Asa-yı Musa’dan 1. Kısım (11.Şua) -1943-1944 – Denizli hapsi
Birinci Hücceti İmaniye(7. Şuadan)-1938 – Osmanlıca Sikke-i Tasdik-i G., s. 90
İkinci Hüccet-i İmaniye(32.Sözden)-1928-1930 – Barla
Üçüncü Hüccet-i İmaniye (23.Lem’a)-(Tespit edilemedi)
4.ve 5. Hüccet-i İmaniyeler – 1935-36 – Eskişehir Hapsinde(30. Lem’a’dan)
Altıncı Hücceti İmaniye – 1928 (1342) – Barla (10. Söz’den)
Yedinci Hüccet-i İmaniye – 1928-30 – Barla (33.Sözden)
Sekizinci Hücceti İmaniye (3. Şua)-1937 – Osmanlıca Kastamonu Lahikası-2, s. 47
Dokuzuncu Hücceti İmaniye (9. Şua)-Tesbit edilemedi
Onuncu Hücceti İmaniye(20. Mektup)-1928 – Osmanlıca Sikke-i Tasdik-i Gaybi, s. 78
On Birinci Hücceti İmaniye – 1926 – Barla (22.Söz’den)
